/ Ojfn veg štejt a bojm /

.

.

Ojfn veg štejt a bojm (אױפן װעג שטײט א בױם) u čitanju s jidiša (יידיש) naziv je pesme ”Na drumu drvo”, odnosno ”Pesma o drvetu” (Šir al ec, שיר על עץ), kako je još na modernom hebrejskom jeziku danas šire poznata, delo čuvenog pesnika Icika Mangera (איציק מאנגער). Icik je rođen davne 1901. godine na teritoriji tadašnje Austrougarske monarhije i danas verovatno spada među važnije jevrejske pesnike ranog dvadesetog veka, s delima izvorno pisanim na jidišu, jeziku aškenazi Jevreja (aškenazim, אשכנזים). Svoj život proveo je u više različitih država Evrope: u Rumuniji, Poljskoj, Francuskoj, u Engleskoj… da bi se na kraju skrasio u obnovljenoj državi Izrael (Medinat Israel, מדינת ישראל) nakon Drugog svetskog rata.

No, Icik je počeo je s objavljivanjem svojih literalnih dela već nakon Prvog svetskog rata, kada se nastanjuje u Bukureštu gde je pisao za lokalne novine i gde je povremeno držao predavanja na teme španskog, rumunskog i romskog folklora. Godine 1927. seli se u Varšavu, tada duhovno i intelektualno središte aškenaskog jevrejstva i grad koji je važio za najinspirativniji u čitavoj Poljskoj toga vremena.

I baš tamo, u Poljskoj, Icik Manger dostiže svoj kreativni vrhunac kada izdaje prvu zbirku poezije pod nazivom ”Zvezda na krovu” (Štern ojfn da, שטערן אויףן דאך) te i ubrzo postaje član prestižnog PEN kluba (PEN International), zajedno s veličinom poput Isaka Baševisa Singera (יצחק בשביס זינגר) ali i drugih.

Bio je i ostao poznat u narodu kao veliki i rečiti pripovedač, onaj koji je svoja dela pre svega ukrašavao jasno istaknutim i dominantnim osećanjima melanholije, te i ”Na drumu drvo” jasno svedoči tome u prilog, jer obiluje elementima izrazito karakterističnim za opšti ašekanski mentalitet, a posebno karakterističan za određena podneblja istočne Evrope. Na kraju, sâma pesma ”Ojfn veg štejt a bojm” ostala je čuvena i po tome što je mnogim bakama ona bila, ili ostala, jedna od najdražih, koju bi setno pevale svojim unukama i unucima o danu kada će oni morati, kada odrastu, da ih odlete i napuste udubnost svog porodičnog gnezda i zamene nekim drugim… Onim koji će oni sebi načiniti.

Zato je ova pesma nazivana i tužnom uspavankom na jidišu:

On the road stands a tree, it stands bent and deserted, all the birds of that tree, have flown away; Turn toward the west, turn toward the east, and the rest – turn toward the south and the tree is left alone, abandoned to the storm; I say to momma: “Listen, if you don’t stand in my way, then, one and two, I’ll quickly become a bird.”

.

I’ll sit in the tree, and lull it, during the winter and comfort it, with a lovely tune; And momma says, “No, child,” and weeps bitter tears – G-d forbid, in the tree, you might freeze; So I say, “Momma, it’s a waste, of your lovely eyes, because before you know it, I’ll be a bird.”

.

And momma cries: – Itzik, my Crown, as G-d would want, take a scarf with you, lest you catch cold; Put on your galoshes, it will be a severe winter, and take your fur hat, too, woe is me!; And take your warm underwear, put it on, foolish child, lest you become a guest, among the dead.

.

I lift my wing, but it’s hard… too much, too many things, has momma put on, her weak little fledgling; I look sadly straight forward, into my momma’s eyes, her love did not allow me, to become a bird.; On the road stands a tree, it stands bent and deserted, all the birds of that tree, have flown away.

ODABIR TEMA