/ Plamen, braćo, plamen, naše selo je u plamenu… /
.
.
Radi se o pesmi napisanoj na jidišu (יידיש) davne 1936. godine od strane Mordehaja Gebirtiga (מרדכי געבירטיג), a u zoru nezamislivih sukoba koji će ubrzo desiti i poput šumskog požara progutati gotovo čitav svet. Tužna priča o kojoj ovo delo govori oslikava globalno stanje društva pred Drugi svetski rat, kada antisemitizam koji te tinjao vekovima polako počinje da poprima gigantske razmere i svoj vrhunac. Na žalost, Jevreji su već uveliko bili, sticajem okolnosti, priviknuti naš loš tretman koji su imali u dijaspori i pre Holokausta (Šoa, השואה). Čak i u prividu prava koja su, de jure, uživali. Otud je, stilski, ova pesma napisana u stilu odgovora na pogrom koji se desio, na pogrom u Poljskoj i konkretno mestu Pšitiku (Przytyk, פשיטיק), ranije te iste ’36, u mesecu martu.
Pesma nam predočava apatiju svih onih koji su posmatrali te nemile događaju u njihovom odvijanju, a koji ništa nisu mogli da učine da iste spreče. Jevrejski pokret otpora u Krakovu je zato i prisvojio naziv i sâmu pesmu za svoju himnu – Plamen, S’brent (ס׳ברענט), a koja se često peva u Izraelu (ישראל), ali i u celom svetu na Dan sećanja na žrtve Holokausta (Jom Ha’Šoa, יום השואה).
Treba još pomenuti da postoji nekoliko različitih verzija pesama. Tu se prvenstveno misli na izrelsku izvođačicu Dorit Reuveni (דורית ראובני) koja je izvodi na hebrejskom jeziku, umesto jidišu; I britanski bend Oi Va’Voi (אוי ואבוי) formiran početkom 2000. godine koji se drži verzije na modifikovanom jidišu.
עס ברענט ברידעלעך ס׳ברענט
אױ אונדזער ארעם שטעטל נעבעך ברענט
בײזע װינטן מיט ירגזון
רייסן ברעכן און צעבלאזן
שטארקער נאך די װילדע פלאמען
אלץ ארום שױן ברענט
Plamen, braćo, plamen
Oh vidim selo naše u plamenu
Olujni vetrovi žar svetle
Spaljuju, lome, žestoko naleću
Divlji plamen koji žesti
Sve oko nas gori
Es brent briderleh s’brent
Oj undzer orem štetl nebah brent
Bejze vintn mit jirgozn
Rajsn brehn un cublozn
Štarker noh di vilde flamen
Alc arum šojn brent
און איר שטײט און קוקט אזױ
זיך מיט פארלײגטע הענט און
איר שטײט און קוקט אזױ זיך
אונדזער שטעטל ברענט
.
Un ir štejt un kukt azoj
zih mit farlejgte hent un
ir štejt un kukt azoj zih
undzer štetl brent
ס׳ברענט ברידערלעך ס׳ברענט
אױ עס קען חלילה קומען דער
מאמענט אונדזער שטאט מיט
אונדז צוזאמען זאל אױף אש
אװעק אין פלאמען בלייבן זאל
װי נאך א שלאכט נאר
פּוסטע שװארצע װענט
S’brent briderleh s’brent
oj es ken holile kumen der
moment undzer štot mit
undz cuzamen zol ojf aš
avek in flamen blajbn zol
vi noh a šlaht nor
puste švarce vent
און איר שטײט און קוקט אזױ
זיך מיט פארלײגטע הענט
און איר שטײט און קוקט אזױ
זיך אונדזער שטעטל ברענט
.
Un ir štejt un kukt azoj
zih mit farlejgte hent
un ir štejt un kukt azojzi
zih undzer štetl brent
.
שטײט ניט ברודער אט אזױ זיך מיט פארלײגטע
הענט שטײט ניט ברודער לעשט דאס
פײער אונדזער שטעטל ברענט
.
Štejt nit brider ot azoj zih mit farlejgte
hent štejt nit brider lešt dos
fajer undzer štetl brent
ס׳ברענט ברידערלעך ס׳ברענט די הילף איז נאר
אין אײך אלײן געװענדט אױב דאס שטעטל איז
אײך טײער נעמט די כלים לעשט דאס פײער
לעשט מיט אײער אײגן בלוט
באװײזט אז איר דאס קענט
S’brent briderleh s’brent di hilf iz nor
in ajh alejn gevendt ojb dos štetl iz
ajh tajer nemt di kejlim lešt dos fajer
lešt mit ajer ejgn blut
bavajzt az ir dos kent
.
Aflame, my brothers, aflame! Oh see, our little village is aflame! Stormy winds on embers glowing, burning, breaking, fiercely blowing, fire that’s ever stronger growing – All our world’s aflame! And you stand unmoving, staring, while our world’s aflame.
Aflame, my brothers, aflame! Oh see, our little village is aflame! Even now the tongues of fire lash the houses, reaching higher and the stormy winds conspire to devour in flame. And you fold your arms, uncaring therein lies the shame.
And you stand unmoving, staring, while our world’s aflame. Aflame, my brothers, aflame! Oh you alone can help or bear the blame! If you love our little village take up arms and stop the pillage; With your blood put out the fire, men, uphold your name!
Please don’t fold your arms, uncaring, therein lies the shame – Don’t just stand, put out the fire – All our world’s aflame.
