/ Stožer Jevrejskog misticizma /
.
Kabala, jedan od koncepata misticizma unutar jevrejske vere – judaizma (ja’adut, יהדות), nastoji da objasni svet, i šire uticaje u njemu, na osnovu specifičnih tumačenja teksta, odnosno simbola, ezoternog znanja, numeričkih odnosa, te i kroz posebnu i pažljivu upotrebu hebrejskog alefbeta u pojedinim tekstovima, gematrije. Tako je jevrejski misticizam, prosto rečeno, nerazdvojni deo ”Tore” (תורה), te jevrejske ”Biblije” (Tanaha, תנ”ך) i vere (emuna, אמונה), kroz koje čovek uči kako biti Čovek (Iš, איש).
Čine je tri osnovna segmenta:
• teorijski
• meditativni i praktični
Tê dve sile, ili kvaliteta:
• želja za primanjem
• i želja za davanjem
.
Kabala se u dalekoj prošlosti prenosila isključivo usmenim putem, odnosno sve do III veka kada je napisana čuvena ”Sefer Jecira” (ספר יצירה, Knjiga stvaranja), stožer ove mistične ideje koji tumači stvaranje putem simbolike deset sefirot (ספירות) Drveta života i dvadeset dva slova hebrejskog alefbeta, a kojima su sefire povezane. Otud je Sefer Jecira verovatno među prvim naslovima jevrejskog misticizma, odnosno mističnog tumačenja originalnog biblijskog teksta.
Potom je naredna, srednjovekovna faza razvoja jevrejskog misticizma, otpočela u Provansi XIII veka kada se kabala rapidno širi u oblasti Španije (Sfarad, ספרד), gde je krajem tog istog veka nastalo verovatno i najznačajnije delo kabale – ”Sefer Zohar” (ספר הזוהר).
Iako je autorstvo Zohara pripisano rabinu iz II veka Šimonu bar Johaju (רבן שמעון בר יוחאי), to delo je vrlo verovatno, na osnovu mnogih relevantnih izvora, verovatno sastavio i finalno uobličio čuveni Moše de Leon (משה בן שם-טוב די-ליאון) u razdoblju druge polovine XIII veka.
Pogrešno je pretpostaviti da ljudi mogu naći spasenje čitajući knjige i prihvatajući razne formule.
To je isto kao kada bismo tvrdili da se u Mali može stići proučavajući mapu Afrike.
Mape su pre svega simboli i nijedna od njih nije sasvim precizna. Jasno je, međutim, da se bez njih ne može stići do željenog cilja. (O. H.)
.
Velikim delom Zohar predstavlja midraško tumačenje ”Petoknjižja” (Tore, תורה) koje je napisano na starom aramejskom jeziku. Otud je Zohar za svoje poštovaoce predstavljao gotovo drugu Bibliju, a njegova svetost bila je ravna onoj kakvu vidimo u značaju postojanja ”Talmuda” (תלמוד). Ako ne čak i veća… Imao je izuzetno jak uticaj na mnoge naredne generacije, naročito na jevrejske mistike iz Safeda (Cfat, צפת), među kojima su najistaknutiji bili Moše Kordovero (משה קורדובירו), autor knjiga ”Vrt narova” (Pardes Rimonim, פרדס רימונים) i ”Devorina palma” (Tomer Devora, תומר דבורה), kao i Isak Lurija (האר”י), osnivač nove, lurijanske škole kabale (o kojoj će nešto kasnije biti još reči), čijim je učenjima književnu formu dao tek Arijev učenik Hajim Vital (רבי חיים ויטל), kroz delo ”Drvo života” (Ec Hajim, עץ היים).
Još jedno kabalističko delo koje je uživalo takođe veliku popularnost, i imalo veliki značaj za njen dalji razvoj, jeste i ”Dve tablice saveza” (Šnej Luhot Ha’Berit, שני לוחות הברית) čiji je autor bio Isaia Horovic..
No, kabalisti su podelili upotrebu njihove svete nauke u četiri kategorije.
To su:
• prirodna kabala – korišćena isključivo da pomogne istraživaču u njegovom proučavanju misterija Prirode;
• analogna – koja je formulisana tako da pokazuje odnos koji postoji između svih stvari u Prirodi i ona objavljuje mudrima da su sva stvorenja i supstance u suštini Jedno (Ehad/Jahid, אחד/יחיד), a da je čovek – Mali univerzum – minijaturna replika Tvorca – Velikog Univerzuma;
• kontemplativna – evoluirala je zarad otkrivanja misterija nebeskih sfera kroz više intelektualne sposobnosti.
Uz njenu pomoć omogućeno je da sposobnostima apstraktnog razmišljanja budu spoznati nemerljivi nivoi beskonačnosti;
• ritualna kabala – čiji cilj teži pristupu, proučavanju i kontroli tzv. subhumanih inteligencija nevidljivog sveta.
Rabi Arije Kaplan na temu kabale i Jevrejskog misticizma
Kasnije, zahvaljujući brojnim društvima koja su nicala širom zapada, a pre svih Zlatne Zore (The Hermetic Order of the Golden Dawn), i ljudima koji bili iza nastanka ovog društva, krajem IX i početkom XX veka dešava se renesansa mističnog stvaralaštva (zapadnog hermetizma, odnosno mešavine različitih duhovnih tradicija) na području Evrope. Kada se govori o nastanku ZZ nikako se ne smeju izostaviti dva imena koja su, pre svih, zaslužna za taj novi period hermetizma u evropi – to su Samuel Liddell MacGregor Mathers i William Wynn Westcott. Ipak, takvo/njihovo tumačenje kabale razlikuje se po više osnova u odnosu na izvornu jevrejsku kabalu koja je, jednim delom, i dalje ostala eksluzivna struja unutar rabinskog judaizma i sâme jevrejske vere.
Svakako ovde treba još jednom pomenuti Isaka Luriju lurijansku kabalu, iz koje je mnogo toga proisteklo, a kasnije preuzeto i blago razvijano i menjano kroz istoriju i različite uticaje (pre svega hrišćansku mistiku).
At the very beginning the King made engravings in the supernal purity. A spark of blackness emerged in the sealed within the sealed, from the mystery of the Ayn Sof, a mist within matter, implanted in a ring, no white, no black, no red, no yellow, no colour at all. When He measured with the standard of measure, He made colours to provide light.
Within the spark, in the innermost part, emerged a source, from which the colours are painted below; it is sealed among the sealed things of the mystery of Ayn Sof. It penetrated, yet did not penetrate its air. It was not known at all until, from the pressure of its penetration, a single point shone, sealed, supernal. Beyond this point nothing is known, so it is called reishit (beginning): the first word of all…
Osnova kabalističkih pristupa jesu arhetipovi i vibratorni zazivi određenih imena, gde se na taj se način dubinski podsvesni sadržaji menjaju prema postizanju željenog mentalnog stanja, promene svesti. Korišćenjem simbola i arhetipova utemeljenih u kolektivnoj svesti postaje izrazito snažna i učinkovita, dajući mogućnost snažnog delovanja na objektivnu stvarnost. Mudrost kabale se proučava na temelju kabalističkih knjiga, koje opisuju strukturu duhovnih svetova, kao i način na koji svako može stupiti u njih.
Naravno, ovi svetovi nisu fizička mesta, koja zauzimaju prostor i vreme, već duhovna stanja koja svaki kabalista doživljava…
